İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI’NA KATILAN İKİ TÜRK’ÜN HATIRA KİTAPLARI: CENGİZ DAĞCI VE MUSA RAMAZAN

İkinci Dünya Savaşı dönemi, pek çok millet için acı dolu yıllardı ancak Sovyet Rejimi altındaki Türkler, mecburen tarafı oldukları bu savaşta, savunmadıkları ülkelerin cephelerinde en ön safta mücadele etmek zorunda kalmışlardır. ve Türk edebiyatında dönemi anlatan hikâye, roman yayınlanmıştır. Hatıra türü ise bireylerden yola çıkarak dönemin panoramasını farklı bir dille, çeşitli gerçek yaşantılarla gözler önüne sermekte savaşın iç yüzüne dair sayıda ayrıntıyı ortaya çıkarmaktadır. Savaşı’nda cephelere götürülen özellikle okumuş, eğitimli Türklerden hatıralarını kaleme alanlar sayesinde bugün Türklerin yaşadığı trajedi daha pencereden idrak edilebilmektedir. Bu makalede ilk olarak coğrafyalardan yazarların şimdiye kadar üzerinde durulmamış, inceleme yapılmamış hatıra kitapları hakkında bilgi verilmiştir. Ardından türe örnek Musa Ramazan’ın Cengiz Dağcı’nın savaş hatıraları karşılaştırılmıştır. Kırım Türkü Dağcı Kafkasya olan Ramazan Savaşı’na cephede, açıdan tanıklık etmiş yaşadıklarını yazıya geçirebilmiş sanatçı şahsiyetlerdir. Zorlu sürecinde ikisi de Rusya tarafından zorla silah altına alınmış, Almanlara esir düşmüş, kamplarında geçen insanlık dışı dönemlerden sonra vatansız kalmış uğurda vermişlerdir. Her iki yazar da bütün yaşanmışlıkları aradan yıllar geçtikten yine aynı dönemlerde alırlar. Ortak coğrafyada birbirlerinden habersiz ortak kaderi paylaşan Türk’ün boyunca sığınağı “sanatı” olur. amaç, tarihi gerçeklik göz önünde bulundurularak, yazarları aracılığıyla sermek, hadiselerin bizzat tanığı kişilerin bakış açıları ile yaşananları değerlendirmektir. Amaç; yazarlarının yaşadıklarına yönelik duygu düşüncelerini nasıl ifade ettiklerini çıkarmak, ruh dünyalarını karşılaştırmak insanî yönünü tespit etmektir. İncelenen eserlerdeki olayların anlatılması, durumların edilmesi karşılaştırmaya gidilmesi izlenilen yöntem olmuştur.